GALURA, NO 29 TAUN KA-44, EDISI II DESEMBER 2018

GALURA, NO 29 TAUN KA-44,

EDISI II DESEMBER 2018

Naskah Tambahan

DINA raraga Aprésiasi Pangajaran Basa & Sastra Sunda sinareng tarékah ngaronjatkeun ajén atikan pangajaran basa Sunda rukun gawé sareng Lembaga Bahasa &  Sastra Sunda (LBSS) gawé bareng jeung Musyawarah Guru Mata Pelajaran (MGMP) Basa Sunda Kabupatén Purwakarta katut Klinik Bahasa (KiBa) ngayakeun kagiatan “Pagelaran Tilu Warna Drama” pikeun nangkis mahabuna budaya android/gadget di lingkungan pelajar.

Kukituna warga atikan hususna parapelajar ieu téh diwanohkeun kana kagiatan Pagelaran Tilu Warna Drama nu eusi materina ngeunaan seni Gending Karesmén mintonkeun judul “Si Ujang jeung Doraémon”, Monolog (Béntang Idola)jeung Longsér (Ronda Milenia).  

Malihan dipiharep ieu kagiatan téh ayana aprésiasi siswa pikeun dialajar di luar kelas.  Pon kitu deui mikawanoh langsung kana materi kurikulum pangajaran basa Sunda hususna materi drama Sunda. 

Ieu pintonan drama jadi media pangajaran nu kalintang efektif pikeun nganteur paham siswa kana seluk-beluk materi pangajaran drama Sunda.

Lantaran kagiatan nu saperti itu téh aya patalina jeung Mata Pelajaran Basa Sunda, saperti halna materi pagelaran tilu warna drama éta téh ngawengku pintonan seni Gending Karesmén, Monolog jeung Longsér nu hampir tumpur di kalangan warga masarakat. Kitu ditetelakeun ku Pupuhu MGMP Basa Sunda Kabupatén Purwakarta, Achmad Sopian Effendi, M.Pd ka Galura (4/12) di Sport Center Purnawarman, Purwakarta.

Kajaba ti itu, pihakna gawé bareng jeung LBBS, ngawanohkeun barudak kana ieu kagaitan. Acara nu saperti kitu lumangsung ti kamari ping 4 Nopember - 5 Nopember 2018. Tina dua dinten dipiharep apresiasi barudak nepikana 8000 urang.

Malah mandar Kiwari Gending Karesmén keur di seminarkeun ku pihak Badan Bahasa di Kementrian Pendidikan Nasional dina raraga ngamumulé budaya Sunda hususna seni tradisional nu hampir tumpur.

Malah numutkeun Manajer Produksi kagiatan Pagelaran Tilu Warna Drama, Oesép Kurniadi, S.Sn bahasa ditepungan dilokasi acara nyebutkeun yén Kabupatén Purwakarta mah, menyambut baik kana program LBSS ieu téh. “Malihan hiji-hijina kabupatén nu milu aub dina ieu kagiatan,” pokna.

Nurutkeun data nu dikumpulkeun ku Galura yén tina teknis para pelajar nu milu aub kana ieu kagitan téh legal (resmi). Pihak MGMP Basa Sunda Kabupatén Purwakarta ngaluarkeun serat uleman kasakola kanggo pangrojongna sakumaha rekomendasi ti Kepala Dinas Pendidikan. *** 

Warta lain ngeunaan Gending Karesmén

Kampung Budaya “Bumi Ageung”

Ceuk Taufik Faturohman, kasangtukang yén di Kampung Budaya “Bumi Ageung” Désa Pagersari, Kacamatan Pagerageung, Kabupatén Tasikmalaya téh aya padépokan seni, anu garapanna ngaludang jeung miara seni-seni tradisi, kaasup gending karesmén. Ari Gending Karesmén “Si Ujang jeung Doraémon” mimiti diadegkeun taun1999, dipentaskeun dina pungkasan Dasa Warsa Kebudayaan Jawa Barat, di Taman Budaya Bandung. Sabada magelaran di Taman Budaya, ieu gending karesmén terus dirawat, pamaénna geus ngalaman 9 kali ganti, anu ayeuna magelaran di Purwakarta téh Angkatan ka-10. Ari nu maénna mah angger, siswa SDN 2 Pagerageung.

Sajaba di Purwakarta, ieu gending karesmén kungsi magelaran di Graha Sindangréret Garut, Gedung kasenian Rumentangsiang, SMKI Bandung, TVRI Jabar, jeung puncakna dina kagiatan Hari Buku Nasional di Sabuga Bandung, anu dihadiran harita ku Présiden Mégawati. Ari mimindengna mah magelaran di sabudeureun Kabupatén Tasikmalaya.

Dikaitkeun kana pangajaran hususna Basa Sunda di SMP, aya materi ngeunaan drama. Gending Karesmén gé kaasup drama, ngan dialogna ditembangkeun dina wangun pupuh. Upama aya nu tumanya, naha pupuh nu ditembangkeun dina ieu gending karesmén béda lagamna jeung nu diajarkeun ku Bapa/Ibu Guru di sakola, apan nu ditembangkeun dina ieu gending karesmén mah pupuh dina lagam pagerageungan. Hidep gé tangtu kungi narima katerangan ti Bapa/Ibu Guru di kelas, yén lagam tembang Sunda téh aya Cianjuran, Cigawiran, jeung Pagerageungan.

Lian ti gending karesmén, aya deui nu kaasup drama téh, nyaéta monolog jeung longsér. Tah éta wangun tilu drama téh, nu aya dina pagelaran “Tilu Warna Drama”. Dipiharep dina pintonan éta téh keur para siswa pikeun ngabeungharan tur sakaligus méré pangalaman sastra ka hidep. Kajaba ti éta, para siswa dipiharep deui munculna rasa micinta jeung mikanyaah kana seni tradisi. Malah alusna mah hidep gé kudu bisa mentaskeun gending karesmén, jadi pamaénna.

Pupuhu LBSS

Lain deui nu kasauran Darpan, Pupuhu LBSS, yén dina situasi sosial anu singsarwa global, ngahadirkeun idéntitas lokal téh jadi penting. Lain baé keur ngimbangan ikon-ikon global nu mahabu, tapi ogé keur ngélingan saréréa yén urang téh boga idéntitas sorangan. Utamana mah balaréa kudu diélingan, yén anu ngaglobal téh saéstuna lokalitas nu diabenkeun, diijénkeun, ditarungkeun. Lokalitas anu unggul, pasti bakal ngaglobal. Sabalikna, lokalitas anu héngkér, bakal ka kubur moal deui kacatur. Sangkan idéntitas lokal urang ogé diambeuan ku batur, nya kudu wani tandang sarta padungdung tarung. Kitu mungguh hukum kahirupan nu kiwari keur lumangsung.

Ngahadirkeun lokalitas dina situasi global téh antarana baé ku cara ngahadirkeun produk budaya sorangan. Hadirna “Pagelaran Tilu Warna Drama” bakal jadi tarékah keur maksud di luhur. Turug-turug ieu pagelaran téh boga warna mandiri, ngadumansikeun nu global jeung nu lokal. Monolog disandingkeun jeung longsér, atawa Si Ujang disandingkeun jeung Doraémon. Sageuy mun teu pada ngabagéakeun téh.

Istilah monolog téh kaitung anyar di lingungan urang Sunda mah. Tapi, ari kabiasaanana mah geus nyampak ti baheula. Juru dongéng di radio, atawa gaya nepikeun carita sakumaha anu dibaladah ku Jamar Média, apan enas-enasna mah méh sarimbag jeung ‘monolog’ nu kiwari réa dipagelarkeun minangka wangun seni kontémporér.

Monolog téh bagian tina pintonan drama. Sacara harpiah, monolog téh dihartikeun cara aktor nepikeun kereteg haténa ku omongan ka dirina sorangan. Sok disebut ogé solilokui. Monolog sok jadi bagian tina dialog dina hiji pintonan drama. Ngan kadieunakeun, monolog sok dipintonkeun bari mandiri minangka drama nu pamaénna tunggal. Minton sorangan, bari ngandelkeun kakuatan vokkal jeung géstur, anu tangtu baé – minangka bagian tina téater modérn – dipintonkeun dumasar kana naskah (skénario) jeung aturan dramaturgi. Monolog anu ditepikeun ku Rinrin Candraresmi – aktris anu geus legok tapak genténg kadék, bisa jadi conto aprésiasi anu hadé keur neuleuman pagelaran monolog.

Ari longsér jeung gending karesmén mah, éta mah geus lila jadi banda urang. Ngan ieu gé geus ngalaman transformasi. Longsér kiwari lain longsér baheula. Mun baheula longsér téh téater rayat nu sok di pagelarkeun di buruan bari ukur dicaangan ku cempor dina tihang awi, sarta dipanggungkeun ku sutradara sarta aktor nu ngandelkeun improvisasi, kiwari mah apan longsér téh unggah panggung. Naskahna sok disiapkeun héeula. Papadaning kitu ari unsur improvisasi jeung bentuk pagelaranana anu inklusif mah angger sok dikeukeuhan. Kitu deui unsur komédina, masih kénéh sok ditonjolkeun.

Lembaga Bas jeung Sastra Sunda (LBSS) minangka lembaga anu boga tujuan hayang ngahadirkeun basa jeung sastra Sunda di satengahing masarakat bari karasa mangpatna, tangtu baé ngarojong pisan pagelaran Monolog “Nini Inong”, Longsér “Badega Lembur”, jeung Gending Karesmén “Si Ujang jeung Doraémon”. Muga-muga baé ieu pagelaran téh jadi marga keur urang Sunda éling kana jatidirina, bari boga kahayang pikeun makalangan di jagat nu leuwih lega.

Jalan Carita Monolog “Nini Inong”

Nini-nini téh ayeuna, da baheulana mah Nini Inong téh teu kungsi ngajaran jadi ABG. Tah jaman ABG baheula, jaman keur budak, keur sakola kénéh, cita-citana téh luhur pisan. Tapi, cita-citana téh teu angger, sok robah-robah waé. Sakapeung hayang jadi huru, tuluy manéhna ngawawaas kumaha mun geus jadi guru. Kalan-kalan hayang jadi dokter, tuluy manéhna ngawangwang kumaha mun tinekanan jadi dokter. Aya kalana jorojoy hayang jadi artis, tuluy manéhna nyipta-nyipta kumaha rasana jadi artis kakoncara nu dipuja balaréa. Kungsi boga cita-cita jadi patani deui, tuluy manéhna ngabayangkeun jadi patani anu mukti. Itu jeung kitu wé gawéna téh, saban robah cita-cita, lamunanana kumalayang, nyipta-nyipta lamun éta nu dicita-citakeunana tinekanan.

Lantaran loba cita-citana, sanajan sok robah-robah, Nini Inong jaman keur sakolana aktip dina rupa-rupa kagiatan, sarta mindeng milu rupa-rupa kajuaraan. Teu anéh lamun manéhna euyeub pisan ku préstasi. Kungsi jadi juara naca sajak, juara pasanggiri sisindiran, pinggul pasanggiri masak, jeung réa-réa deui.

Sanggeus déwasa, Nini Inong hilig, cita-cita anu rék diperjuangkeun ku manéhna téh jadi patani. Ari ku tekun, keyeng, jeung pareng mah teu burung Nini Inong jadi patani mukti, réa ketan réa keton, jadi jalma beunghar ladang tina tatanén.

 

Jalan Carita Longsér “Badega Lembur”

Bangsat jeung rampog gé, pasti milih-milih, moal daékeun ngabangsat atawa ngarampog ka hiji lembur anu salawasna dijaga ku Badega Lembur.

Di Kampung Manaboa gé kitu, kaayaan lembur téh pohara amanna, sepi paling, tuna bangsat, jeung towong rampog. Najan kitu, ari masarakatna mah tetep niatna ngajaga lemburna.

Kaayaan di Kampung Manaboa kitu, ku urang udu diconto. Sanajan aman, angger urang ulah balangah jeung cileureun, salawasna kudu caringcing pageuh kancing saringset pageuh iket, pikeun ngamankeun lingkungan sabudeureun lembur. Ngaronda saban peuting ulah kudu dititah, da geus jadi kawajiban, sangkan lembur tetep aman.

Jalan Carita Gending Karesmén “Si Ujang jeung Doraémon” Naskah Wahyu Wibisana

Poé ieu, barudak Pagerageung maraén gending karesmén. Ngawarangkong ngaliwatan daminati dipirig gamelan. Ngaribing dilataran saung gunung. Maranéhna téh keur kakawihan, nembangkeun pupuh jeung pupujian sawirahma jeung tatabeuhan di tempat nu singsarwa tina awi.

Bray, lalangsé muka!

Basa Si Ujang jeung batur-baturna keur arulin, datang ucing dua. Duanana ucing istiméwa. Ucing nu hiji mah singhoréng Doraémon, datang ti nagri Jepang, dibaturan ku Nobita, sobatna téa. Ari ucing nu hiji deui nyaéta Si Candramawat, nu turun ka Bumi sanggeus meunang idin ti Nini Antéh nu keur anteng ninun di bulan.

Doraémon pabéntar paham jeung Si Candramawat ngeunaan warna lembur Si Ujang nu ku maranéhna katempo ti kajauhan. Ceuk Doraémon, warna lembur Si Ujang téh kulawu, sedengkeun ceuk Si Candramawat mah warna lembur Si Ujang téh konéng. Alatan béda pamanggih, méh wé duanana silicakar.

Untung kaburu dipisah ku Si Ujang. Bisa dipisah téh sanggeus dibéjaan ku Si Ujang, yén warna kulawu téh nyaéta haseup tina industri pertambangan. Ari warna konéng, nyaéta emas anu aya dina jero taneuh nu teu jauh ti lembur Si Ujang.

Si Ujang bisa nyarita kitu lantaran manéhna inget ana uga, nu nyebutkeun yén hiji mangsa di lemburna bakal aya pertambangan emas.

Geus kit mah, Si Ujang jeung batur-baturna, Doraémon jeung Nobita, katut Si Candramawat, arulin babarengan.

Pamaén Monolog “Nini Inong” : Rinrin Candraresmi; Longsér “Badega Lembur” : Agus Injuk, Junjun, Aép Bancét; Gending Karesmén “Si Ujang jeung Doraémon” : Giast Ilqiyaurrahman (Doraémon), Najib Abdul Aziz (Candramawat), Muhammad Lazuardi Ismail (Si Ujang), Hazmi Adzani Awanisi (Nobita).

Pangaping : Endang Uus Rustana, Aan Rusyati, Ninin Kurnia, Dede Erni, Widia Rahmatilah, Asni Dwi Annisa. Panata Gerak: M. Nana Munajat Dahlan (Galura). Panata Gending: Iik Setiawan, Sulé Nurharismana. Panata Panggung: Oleh Alex, Mulyana, Rahmat Agus, Wawn, Ujang Suganda, Hikmat Sumarga. Manajemen Produksi: Oesép Kurniai sarta Pimpinan Produksi: Taufik Faturohman.***

REDAKTUR : Kiwarta

Sudah saatnya bangkit dari keterpurukan...

Subscribe to receive free email updates: